Naar aanleiding van de publicatie van het nieuwe advies over ‘verantwoord antibioticumgebruik bij de keizersnede van het rund’ werden ook de richtlijnen in het AMCRA-formularium aangepast.

Tot voor kort werden richtlijnen voor verantwoord antibioticumgebruik bij alle buikoperaties gebundeld onder de indicatie ‘perioperatieve antibioticumbehandelingen’.

In 2021 verscheen voor het eerst het BELMAP-rapport, het Belgische "One Health"-rapport over antibioticaresistentie. Dit rapport heeft als doel de resultaten en trends van de bestaande monitoringprogramma’s bij mensen, voedselproducerende dieren, de voedselketen en het leefmilieu samen te vatten, mogelijke lacunes te identificeren en algemene aanbevelingen te formuleren om de monitoring te verbeteren.

De voltallige AMCRA staf wenst aan het voltallige lezerspubliek van de AMCRA nieuwsbrief een gezond en vreugdevol kerstfeest en gelukkig nieuwjaar. We willen ook van de gelegenheid gebruik maken om jullie te bedanken voor het volgen van onze nieuwsbrieven in 2022! Wij plannen alvast om jullie ook in 2023 periodiek te voorzien van het laatste nieuws rond antibioticumgebruik en resistentie. Tot dan!

Op 18 november lanceerden de FOD Volksgezondheid, AMCRA en de federale en regionale gezondheidsautoriteiten een grote One health sensibiliseringscampagne rond de risico’s van antimicrobiële resistentie.

AMCRA is aanwezig op de Agriflanders beurs van donderdag 12 tot en met zondag 15 januari. Bezoek onze stand en maak kans op een leuk cadeautje na een draai aan het rad van fortuin! Zit je nog met vragen, zoals: Wat is antibioticaresistentie? Wat betekent die BD100 op het benchmarkrapport? Wat betekent het voor een veehouder als hij in de groene, gele of rode zone zit of hij een alarmgebruiker is? Breng uw antibioticagebruiksrapport mee en AMCRA geeft antwoord op uw vragen!

FVE, met de steun van CM Research, lanceren de derde editie van de VetSurvey2022, een uitgebreid onderzoek naar het beroep van dierenarts in Europa. Het algemene doel van de nieuwe VetSurvey2022 is het verzamelen van nieuwe inzichten en gegevens over demografie, arbeidsmarkt, mobiliteit, tevredenheid en economische indicatoren in de hele Europese regio.

Dit advies heeft tot doel aanbevelingen te geven met betrekking tot perioperatieve antibioticabehandelingen bij de keizersnede, de meest uitgevoerde chirurgische ingreep bij rundvee in België.

De nieuwste resultaten van de Barometer 2.0 tonen de gebruikte tonnen antibiotica bij varkens, vleeskalveren, vleeskippen en leghennen in de periode juli 2020 tot en met juni 2022. Ten opzichte van de vorige barometer wordt nu het tweede kwartaal van 2022 mee opgenomen. Voor de tweede maal wordt een opvolging voorzien van de gebruiksresultaten in het kader van de ‘reductiepaden’ (= grenswaarden voor het aantal behandeldagen op 100, ofte BD100, op bedrijfsniveau) voor de varkens-, vleeskippen- en vleeskalverensector.

Het Europese Geneesmiddelenagentschap heeft haar 12de rapport gepubliceerd over de verkoopcijfers van antibiotica voor dieren in 31 Europese landen in 2021 (ESVAC-rapport). Dit rapport toont dat de verkoop van antibiotica bij dieren in Europa met 46,5 % daalde tussen 2011 en 2021, gebaseerd op 25 landen die data konden aanleveren voor die volledige periode. Van de 31 rapporterende landen staat België op de 10de plaats van de grootste gebruikers.
Wat betreft de kritische belangrijke antibiotica voor de mens, werden ook enkele belangrijke dalingen vastgesteld.

Het Europese Voedselagentschap (EFSA) heeft een wetenschappelijk advies gepubliceerd waarin het risico van verspreiding van antimicrobiële resistentie onder pluimvee, varkens en runderen tijdens het vervoer tussen bedrijven of naar slachthuizen wordt beoordeeld.

Van 18 tot 24 november 2022 is het de internationale week van de sensibilisering voor verstandig gebruik van antibiotica, ook bij dieren! Naar aanleiding hiervan wordt de nieuwe sensibilisatiecampagne “One Health” in België gelanceerd, waarbij dierenartsen en andere gezondheidswerkers een centrale rol krijgen.

AMCRA heeft in samenwerking met het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG), de beheerder van het nationale datacollectiesysteem Sanitel-Med, een nieuwe versie van de Barometer gelanceerd. Deze nieuwe ‘Barometer 2.0’ voorziet nu ook een opvolging van de gebruiksresultaten in het kader van de ‘reductiepaden’ (= grenswaarden voor het aantal behandeldagen op 100, ofte BD100, op bedrijfsniveau) voor de varkens-, vleeskippen- en vleeskalverensector.

Vanuit Sanitel-Med is een 4de benchmarkrapport voor de dierenartsen beschikbaar (periode januari 2021 t.e.m. december 2021).

In het weekend van 19-20 november worden door AMCRA twee gratis lezingen gegeven tijdens de Expovet beurs 2022!

De Europese Unie (EU) publiceerde in juli 2022 de uitvoeringsverordening met de lijst van antimicrobiële stoffen of groepen van antimicrobiële stoffen die zijn voorbehouden voor de behandeling van bepaalde infecties bij de mens, overeenkomstig de Verordening (EU) 2019/6 van het Europees Parlement en de Raad. Met antimicrobiële stoffen worden zowel antibiotica, antimycotische, antivirale en antiprotozoaire middelen bedoeld. Momenteel is er geen antimycotisch middel in de lijst opgenomen.

Het is van groot belang om preventief te werk te gaan in de jongvee opfok om zo de algemene gezondheid van de kalveren te verbeteren. Dit leidt niet alleen tot minder ziekte en sterfte en minder gebruik van geneesmiddelen. Het kan bovendien de groei van de kalveren positief beïnvloeden met een vroegere eerste inseminatie en afkalfleeftijd van de vaarzen wat leidt tot een hogere rentabiliteit van het bedrijf.

Er werden enkele vernieuwingen aangebracht in het digitale formularium www.e-formularium.be.

De ‘looks’ van de homepage werd vernieuwd met snelle toegang tot de richtlijnen per diersoort. Ook werd er een pagina ‘stapsgewijze keuze’ toegevoegd waarin stap voor stap beschreven wordt hoe dierenartsen en studenten diergeneeskunde de AMCRA richtlijnen kunnen gebruiken. Helemaal nieuw zijn de richtlijnen over staalname per indicatie bij de hond, kat en paard!

Bent u dierenarts en wenst u aan de slag te gaan als antibioticacoach? Dan is deze informatie zeker interessant voor u. Dit najaar kan u deelnemen aan de opleiding ‘Antibioticacoach’, georganiseerd door de Academie voor Diergeneeskunde in samenwerking met de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu. De dierlijke sector heeft zich geëngageerd om tegen 2024, 65% minder antibiotica te gebruiken ten opzichte van 2012. Om de sector hierbij te ondersteunen engageerde de federale overheid zich in het kader van het ‘One Health’ nationaal actieplan tegen de antimicrobiële resistentie om dierenartsen op te leiden tot AB-coaches voor de begeleiding van bedrijven die nood hebben aan externe hulp voor het onder controle krijgen van hun antibioticagebruik.

Tijdens de landbouwbeurs van Libramont werd door ARSIA officieel de "AB Coaching"-dienst in Wallonië gelanceerd. Deze nieuwe dienst van ARSIA en DGZ maakt deel uit van een integrale begeleiding voor veehouders die, op vrijwillige basis en in samenwerking met hun dierenarts, het gebruik van antibiotica op hun bedrijf willen beperken en/of willen kiezen voor een verantwoord gebruik van antibiotica door de nadruk te leggen op de preventie van dierziekten. Aangezien elk bedrijf uniek is, zal de in "AB Coaching" voorgestelde follow-up dus "op maat" worden uitgevoerd na analyse van de mogelijkheden tot verbetering, met name op het gebied van vaccinatie, bioveiligheid, huisvesting en zelfs voeding, met het oog op het bereiken van realistische reductiedoelstellingen die in overleg tussen de veehouder, zijn dierenarts en de supervisor worden vastgesteld.

Eind juni werden de nieuwste antibioticumgebruik- en resistentiecijfers voorgesteld tijdens het jaarlijkse infomoment. U kon er misschien niet bij zijn, of u wenst de belangrijkste cijfers nog eens op te frissen?

Voor alle pluimveehouders in België werd eind augustus een nieuw antibioticumbenchmarkrapport beschikbaar gesteld op de SanitelMed applicatie. Ook vanuit AB Register ontvingen pluimveehouders hun bedrijfsrapport. Ook vleeskalverhouders kunnen binnenkort een benchmarkrapport raadplegen.

Het wordt steeds aangeraden dat de veehouder samen met de bedrijfsdierenarts de resultaten van dit rapport bespreekt. In tandem gaan zij na hoe op het bedrijf het best kan worden gestreefd naar een verantwoord antibioticumgebruik.

Spenen van biggen is een kritische periode die niet op elk bedrijf even vlot verloopt. Toch heeft een varkenshouder er alle baat bij om zijn biggen in de best mogelijke omstandigheden te spenen. Bigkwaliteit heeft niet alleen een belangrijke impact op de technische prestaties van het bedrijf, maar ook op de algemene gezondheidstoestand.

Sciensano is op zoek naar een wetenschappelijk medewerker in het kader van een studie over de ontwikkeling van antimicrobiële resistentie ten gevolge van het gebruik van actieve biocide substanties.

In 2021 tonen alle indicatoren die de verkoop van antibiotica in de diergeneeskunde in België beschrijven, een daling ten opzichte van 2020: -8,4% voor de totale verkoop, -12,3% voor colistine, -12,9% voor de met antibiotica gemedicineerde voeders en -42,8% voor de kritisch belangrijke antibiotica. Het percentage alarmgebruikers moet evenwel aandachtig opgevolgd worden in de varkens- en vleeskalversector.

M-teamUGent, DGZ, Hooibeekhoeve en ILVO willen binnen een VLAIO-ondersteund project een grote veldproef voorbereiden rond selectief behandelen van niet-ernstige klinische mastitisgevallen op basis van sneltesten voor kiemgroei. Buitenlandse ervaringen met dit nieuwe concept zouden zo ook op Vlaamse melkveebedrijven uitgerold kunnen worden. Binnen dit project zal nagegaan worden wat de impact is op het antibioticumgebruik, de uiergezondheid en de melkproductie.

AMCRA is aanwezig op de stand ‘diergezondheid’ van de Libramont beurs van vrijdag 29 juli tot en met zondag 31 juli. Bezoek onze stand en maak kans op een leuk cadeautje na een draai aan het rad van fortuin! Zit je nog met vragen, zoals: Wat is antibioticaresistentie? Wat betekent die BD100 op het benchmarkrapport? Of wat betekent het voor een veehouder als hij in de groene, gele of rode zone zit? Breng uw antibioticagebruiksrapport mee en AMCRA geeft antwoord op uw vragen!

De website van AMCRA is voortaan ook beschikbaar in het Engels. Zo is er ook voor het Engelstalig publiek de mogelijkheid om relevante informatie te vinden over de missie en werking van AMCRA, het antibioticumbeleid bij dieren in België, de Visie 2024, en de benchmarking van veehouders en dierenartsen.
Aarzel dus niet om uw contacten op de hoogte te brengen van de beschikbaarheid van de AMCRA website in het Engels.

AMCRA heeft haar activiteitenverslag voor 2021 gepubliceerd. U vindt er de activiteiten en realisaties voor het voorbije jaar 2021.

Diergezondheidszorg Vlaanderen heeft in nauwe samenwerking met ARSIA een nieuwe dienst ontwikkeld; bedrijven coachen met focus op dierziektepreventie, een betere bioveiligheid, een effectievere beheersing van ziekteproblemen door vroege detectie van signalen, en een meer verantwoord en duurzaam antibioticagebruik, vanuit de invalshoek ‘beter voorkomen dan genezen’. Één van de belangrijkste doelstellingen om de diergeneeskunde verder te richten op preventie, aldus DGZ en ARSIA.

De World Organisation for Animal Health (WOAH) rapporteert het antibioticumgebruik bij dieren wereldwijd voor landen die lid zijn van deze organisatie. Het is het zesde rapport van de WOAH (opgericht als OIE) dat antibioticumgebruiksgegevens op dergelijke grote schaal weergeeft. Honderdzevenenvijftig landen over de hele wereld dienden data in voor 2020 over hun antibioticumgebruik bij dieren. Tetracyclinen blijven wereldwijd de meest gebruikte antibioticumklasse in de diergezondheid, en hoewel sommige antibioticumklassen die voor gebruik bij de mens van cruciaal belang worden geacht, nog steeds worden gebruikt, vertegenwoordigen zij slechts een klein deel van het totaal gebruik. Negenenzestig procent van de deelnemende landen zegt geen antimicrobiële stoffen als groeibevorderaar te gebruiken. Ook is er aanzienlijke vooruitgang geboekt met de geleidelijke stopzetting van het gebruik van enkele antibiotica met hoogste prioriteit, zoals colistine. Gebaseerd op kilogrammen dierlijke biomassa, blijft het gebruik van antimicrobiële middelen bij voedselproducerende dieren in de loop van de tijd wereldwijd dalen. Alle deelnemende landen hebben belangrijke vooruitgang geboekt en verdere inzet is nog steeds nodig om te komen tot een duurzaam gebruik ervan.

Bent u dierenarts en wenst u een opleiding te volgen over een actueel thema?

AMCRA biedt u volgende webinar aan: “One Health: dierenartsen op de eerste lijn!”

Drie goeie redenen om deze webinar te volgen:
- Wetenschappelijke inhoud specifiek gericht op dierenartsen

- Bijscholing erkend door de NGROD: 2 EBP na geslaagde evaluatietoets

- Mogelijkheid om vragen te stellen aan het einde van de webinar

De nieuwste barometerresultaten bevatten de gebruikte tonnen antibiotica bij varkens, vleeskalveren, vleeskippen en leghennen in de periode januari 2021 tot en met december 2021. Er wordt opnieuw een daling vastgesteld ten opzichte van het voorgaande kwartaal. Deze trend wordt ook gezien voor de kritisch belangrijke antibiotica.

Voor alle varkenshouders in België werd eind april een nieuw antibioticumbenchmarkrapport beschikbaar gesteld op de SanitelMed applicatie.

Het wordt steeds aangeraden dat de veehouder samen met de bedrijfsdierenarts de resultaten van dit rapport bespreekt. In tandem gaan zij na hoe op het bedrijf het best kan worden gestreefd naar een verantwoord antibioticumgebruik.

AMCRA ontwikkelde 10 e-learning modules onder de vorm van videofragmenten om elkeen die geïnteresseerd is in het onderwerp visueel te informeren over het probleem en de aanpak van antibioticumresistentie.

In de loop van 2021 en begin 2022 werden door AMCRA webinars ontwikkeld voor de belangrijkste voedselproducerende diersoortsectoren: varken, pluimvee en rundvee.

Heeft u deze webinars voor dierenartsen en veehouders over diverse problematieken gemist? Geen nood! U kunt de afzonderlijke topics herbekijken via het YouTube kanaal van AMCRA!

Het kwaliteitslabel Belpork vzw is op zoek naar AB coaches die zich willen engageren om alarmgebruikers te begeleiden in hun traject naar een lager en verantwoord antibioticumgebruik in de varkenssector.

Om de selectiedruk te beperken en de ontwikkeling en de verspreiding van antibioticumresistentie bij bacteriën van runderen te vermijden, dient groepsbehandeling (metafylaxie) beperkt te worden en nooit als standaardbehandeling ingezet te worden. Preventief antibioticumgebruik is bovendien niet langer toegestaan sinds 28 januari 2022 (Verordening EU 2019/6). AMCRA ontwikkelde een advies met maatregelen voor de rundveesector rond groepsbehandelingen met antibiotica. De werkgroep is van mening dat een combinatie van verschillende strategieën en maatregelen het beste effect zal hebben bij het verminderen van de nood aan groepsbehandelingen. Om de dierenarts en veehouder makkelijk wegwijs te maken in de nieuwe aanbevelingen, werd een eenvoudige beslissingsboom opgemaakt.

Antibiotica worden bij pluimvee uitsluitend in groep toegediend. Dit resulteert in een grote selectiedruk op de microbiota van pluimvee. Preventief antibioticumgebruik is bovendien niet langer toegestaan sinds 28 januari 2022 (Verordening EU 2019/6). AMCRA ontwikkelde een advies met maatregelen voor de pluimveesector rond groepsbehandelingen met antibiotica. De werkgroep stelt via een eenvoudige beslissingsboom de te volgen stappen voor die van toepassing moeten zijn op het gebruik van antibiotica in een groep pluimvee, in het bijzonder bij de behandeling van Enterococcose en bacteriële enteritis.

Om de selectiedruk te beperken en de ontwikkeling en de verspreiding van antibioticumresistentie bij bacteriën van runderen te vermijden, dient groepsbehandeling (metafylaxie) beperkt te worden en nooit als standaardbehandeling ingezet te worden. AMCRA ontwikkelde daarom een advies met maatregelen voor de rundveesector rond groepsbehandelingen met antibiotica. De werkgroep is van mening dat een combinatie van verschillende strategieën en maatregelen het beste effect zal hebben bij het verminderen van de nood aan groepsbehandelingen.

Surveillance is een belangrijk instrument voor het sturen van beleid ter preventie en bestrijding van infecties, het vaststellen van interventiestrategieën, het verbeteren van de kwaliteit van de zorg en het sturen van onderzoeksprogramma's. Daartoe bestaan er gevestigde nationale bewakingsprogramma's voor zowel het gebruik van antimicrobiële stoffen als het toezicht op het vóórkomen van antimicrobiële resistentie (AMR) bij mensen, voedselproducerende dieren, de voedselketen en het milieu. De verschillende programma's zijn opgezet met verschillende doelstellingen en het was tot nu toe moeilijk om een duidelijk overzicht te krijgen van de Belgische situatie voor alle sectoren. Het BELMAP-rapport, het eerste Belgische "One Health"-rapport over AMR, heeft als doel de resultaten en trends van de bestaande monitoringprogramma's samen te vatten, mogelijke lacunes te identificeren en algemene aanbevelingen te formuleren om de monitoring te verbeteren.

Het Belgische nationale actieplan ter bestrijding van antibioticumresistentie is nu officieel van kracht. Dit plan is gebaseerd op een gemeenschappelijke "One World, One Health"-aanpak, waarbij iedereen verantwoordelijk is voor de problematiek en samenwerkt om de best mogelijke zorg voor mens en dier, veilig voedsel en een gezonde leefomgeving te bieden aan alle burgers. Vanuit het ‘One Health’ principe integreert het plan de doelstellingen en acties van de dierlijke en de humane sector en van het leefmilieu.
Dit plan dat wordt gecoördineerd door de FOD Volksgezondheid, bevordert de samenwerking tussen de drie sectoren, alsook tussen de verschillende federale overheidsdiensten en gefedereerde entiteiten. Voortbouwend op de reeds geboekte vooruitgang, maar zich bewust van de uitdagingen die er nog liggen, zijn AMCRA, de bevoegde federale autoriteiten en de hele veterinaire en diergezondheidssector verheugd over de mogelijkheden die dit "One Health"-actieplan zal bieden om de strijd tegen antibioticumresistentie te verbeteren.

Het Europese Geneesmiddelenagentschap heeft haar 11de rapport gepubliceerd over de verkoopcijfers van antibiotica voor dieren in 31 Europese lidstaten in 2019 en 2020 (ESVAC-rapport). Dit rapport toont dat de verkoop van antibiotica bij dieren in Europa met 43,2 % daalde tussen 2011 en 2020, gebaseerd op 25 landen die data konden aanleveren voor die volledige periode. Van de 31 rapporterende landen staat België op de 9e plaats van de grootste gebruikers.
Wat betreft de kritische belangrijke antibiotica voor de mens, werden ook enkele belangrijke dalingen vastgesteld.

Het Europese Voedselagentschap (EFSA) heeft beroep gedaan op verschillende deskundigen om een overzicht te maken van het belang van antibioticumresistente bacteriën en die hun rol in de diergezondheid van verschillende diersoorten. Dit werk dient als uitgangspunt voor een toekomstige rapportering van de dreiging die deze resistente bacteriën vormen voor de gezondheid van de betrokken diersoorten. De gevolgen voor de diergezondheid van deze meest relevante bacteriën en de vraag of zij in aanmerking komen om in het kader van de diergezondheidswetgeving te worden opgenomen en gecategoriseerd, zullen in afzonderlijke wetenschappelijke adviezen worden beoordeeld.
Deze EFSA rapporten vormen relevante informatie om ook voor de in België gehuisveste voedselproducerende en gezelschapsdieren kennis te verwerven over het voorkomen van resistentie bij pathogenen en op basis daarvan gerichte therapieën te kunnen toepassen.

Antibiotica worden bij pluimvee uitsluitend in groep toegediend. Dit resulteert in een grote selectiedruk op de microbiota van pluimvee. De werkgroep is van mening dat er enerzijds minder antibiotica moeten gebruikt worden, maar dat anderzijds een verantwoorde keuze van het antibioticum primordiaal is.

Bent u praktijkdierenarts voor honden en katten en beschikt u nog niet over een poster met richtlijnen voor verantwoord antibioticumgebruik bij hond en kat? Vraag dan nu de hernieuwde editie aan via het info@amcra.be adres!

Het 3de JIACRA rapport bevat de resultaten van uitgebreide analyses van antibioticumgebruik- en resistentiedata bij bacteriën afkomstig van mens en dier in de Europese Unie. Doel is om verbanden op te sporen tussen humaan en veterinair antibioticumgebruik enerzijds en het voorkomen van antibioticumresistentie bij bacteriën van mens en dier.

AMCRA publiceerde onlangs een advies omtrent het rationeel gebruik van antibiotica bij het droogzetten van melkkoeien. Eén van de richtlijnen betreft de keuze van het antibioticum, waarbij in de afwezigheid van een etiologische diagnose, idealiter een Gram + smalspectrumantibioticum als voorkeurstherapie gekozen wordt. Dit omwille van het feit dat Gram + bacteriën een grote meerderheid van de geïsoleerde ziektekiemen vormen in geval van subklinische mastitis (de ziektekiemen die een probleem vormen in de meeste van de huidige infecties vóór droogzetting). Aangezien op basis van de gepubliceerde gegevens door MCC-Vlaanderen en ARSIA, de prevalentie van resistentie van deze bacteriën tegen smalspectrum antibiotica laag is, kan in de afwezigheid van een etiologische diagnose, het gebruik van breedspectrum antibiotica en van kritische antibiotica voor de behandeling van de huidige infecties bij droogzetting verminderd en vervangen worden door een Gram + smalspectrummiddel.

In de melkveesector wordt het grootste aandeel van de gebruikte antibiotica ingezet voor de uiergezondheid. Antibioticahoudende droogzetpreparaten vertegenwoordigen een groot gedeelte van de gebruikte intramammaire producten en worden vaak profylatisch of metafylactisch aangewend. Ze bevatten ook vaak breedspectrum middelen. Om die redenen werd door AMCRA advies opgesteld over het rationeel gebruik van antibiotica bij het droogzetten van melkkoeien.