Antibioticagebruik bij dieren is een brandend actueel onderwerp. Het kunnen gebruiken van antibiotica is dan ook uiterst belangrijk voor de gezondheid en het welzijn van onze dieren. Een verantwoord gebruik van antibiotica moet ertoe bijdragen dat deze middelen blijvend kunnen gebruikt worden nu én in de toekomst. Het veterinair antibioticabeleid in België is tot op heden voornamelijk gefocust op de voedselproducerende sectoren. Het belang ervan bij gezelschapsdieren komt echter meer en meer op de agenda te staan van de nationale betrokken overheden. AMCRA wil met deze opleiding praktijkdierenartsen de kans geven om een betere kijk te krijgen op wat verantwoord antibioticagebruik is.

Deze opleiding is in aanvraag voor erkenning door de Orde der dierenartsen en zal goed zijn voor 4,5 erkende bijscholingspunten.

Waar en wanneer? Expovet congres op 12 oktober – 13u30 – ICC Gent

Met Dr. Els M. Broens en Dr. Nonke Hopman van de Faculteit Diergeneeskunde, Universiteit Utrecht.

Graag willen we een oproep doen naar alle praktijkdierenartsen, ongeacht hun diersoortspecialisatie, om een vragenlijst in te vullen. Met deze enquête willen we een beter zicht krijgen op de factoren die de keuze voor een antibioticum mee bepalen. Deze enquête is eenvoudig opgesteld en gemakkelijk te beantwoorden, waardoor het invullen ervan slechts enkele minuten tijd vraagt.

We rekenen op uw medewerking!

De betrokken overheden, FAVV en FAGG riepen begin deze maand op om de kritisch belangrijke antibiotica met dezelfde voorzichtigheid te gebruiken zoals vóór de vernietiging van de artikelen 65 tot en met 70 en bijlage IV van het koninklijk besluit van 21 juli 2016. De vernietiging door de Raad van State is tijdelijk en gebeurde omdat België de beperking van het gebruik van vergunde geneesmiddelen niet gemeld heeft aan de Europese Unie.

De eerste benchmarkrapporten zijn sinds eind juli beschikbaar voor varkensdierenartsen op het Sanitel-Med platform. Dierenartsen dienen daar in te loggen om hun rapport te kunnen raadplegen. Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) voorziet deze rapporten omwille van de essentiële rol van de dierenarts in het gebruik van antibiotica op de bedrijven.

De benchmarkrapporten voor veehouders en dierenartsen worden tot stand gebracht door de ‘Eenheid data-analyse antibioticagebruik’ van AMCRA vzw, het kenniscentrum inzake antibioticagebruik en -resistentie bij dieren (www.amcra.be).

Na de Biocheck.UGent Varken en Pluimvee, en eerder dit jaar de Biocheck Rundvee, is er nu ook een Biocheck.UGent Leghennen beschikbaar! Deze werd ontwikkeld binnen de eenheid Veterinaire Epidemiologie van de Universiteit Gent. De online vragenlijst werd samengesteld op basis van de verschillende bioveiligheidsrisico’s verbonden aan dit productiesysteem en beoordeeld door een team van experten. Op deze manier garanderen we een onafhankelijke meting van de bioveiligheid. Met deze tool kan nu ook de bioveiligheid op leghennenbedrijven gemeten worden.

ILVO en UGent hebben een analysemethode voor antibioticaresiduen in melk- en vleesmatrices op punt gesteld die sneller, goedkoper, en minstens even makkelijk en betrouwbaar is dan wat al bestaat. In zijn doctoraatsstudie daarover boekte ILVO-onderzoeker Geert Van Royen vooral opmerkelijke resultaten in de fase van de opzuivering: hij ontwikkelde een opzuivering met ‘voorgeprogrammeerde’ polymeren (molecularly imprinted polymers of MIPs). “Dit is een goede opstap naar een antibioticasensor, die alle analysefasen in één beweging uitvoert en die concentraties aan rest-antibiotica meteen weergeeft.” Nu iedereen de noodzaak aanvoelt om het antibioticagebruik bij mensen en dier verder te reduceren, is het belangrijk om krachtige en zeer betaalbare meetinstrumenten te kunnen inzetten.

The Tenth International Conference on Antimicrobial Agents in Veterinary Medicine (AAVM), to be held in Brussels, Belgium from June 30 - July 3, 2020. This forthcoming conference follows the success of the past nine AAVM held in Helsinki, Ottawa, Orlando, Prague, Tel Aviv, Washington DC, Berlin, Budapest and Rome. This conference has emerged as one of the leading meetings in its field, which provides a very intensive program and encourages communication among the attendees.

Dit advies wil het antibioticagebruik in de reisduivensector en geassocieerde risico’s voor dier en mens beschrijven en onder de aandacht brengen. Maatregelen voor een meer verantwoord antibioticagebruik bij reisduiven worden aanvullend besproken. Met dit advies wenst AMCRA te benadrukken dat een verantwoord antibioticagebruik bij alle dieren moet nagestreefd worden.

Door het M-team en de Onderzoekseenheid Mastitis en Melkkwaliteit van de Universiteit Gent* werd de Selectieve Droogzettherapie (SDZT) tool ontwikkeld. Deze tool moet melkveehouders samen met hun dierenarts toelaten om na te gaan of hun melkveebedrijf voldoet aan de voorwaarden om te starten met selectief droogzetten. Vervolgens kunnen ze koeien identificeren die zonder antibiotica kunnen worden drooggezet dankzij een zorgvuldig opgemaakt stappenplan.

Diergezondheidszorg (DGZ) Vlaanderen heeft de resultaten van de antibiogrammen die in 2018 uitgevoerd werden, publiek gemaakt. Deze antibiogrammen werden gemaakt op vraag van de dierenarts en veehouder om de gevoeligheid van pathogene bacteriën, geïsoleerd uit veldstalen, na te gaan tegen een resem van diergeneeskundig gebruikte antibioticaklassen.

Dit najaar kunt u meer te weten komen over hoe verantwoord met antibiotica om te springen door AMCRA te ontmoeten op diverse lezingen.

AMCRA heeft haar activiteitenverslag voor 2018 gepubliceerd. U vindt er de activiteiten en realisaties voor het voorbije jaar 2018.

De autoriteit Diergeneesmiddelen (SDa) in Nederland publiceerde op 11 juni 2019 een persbericht over het gebruik van antibiotica bij dieren in Nederland.

In 2018 wordt de grootste reductie in het gebruik van antibiotica in de diergeneeskunde verwezenlijkt sinds 2011.

De raad van bestuur van de ‘Belgian Feed Association’ (BFA) heeft beslist om een nieuwe maatregel toe te voegen aan haar antibioticabeleid. BFA adviseert en roept de leden mengvoederfabrikanten op om vanaf 1 mei 2019 geen PROMYCINE meer in te mengen bij de productie van gemedicineerde voeders. Promycine is in België momenteel het enige vergunde product dat colistine bevat. Colistine is bij voedselproducerende dieren het enige gebruikte antibioticum dat tot de antibioticaklasse van de polymyxines behoort. Polymyxines werden in 2017 door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) geclassificeerd als ‘kritisch belangrijke antibiotica met hoogste prioriteit voor de humane gezondheid’. Hierdoor komt het gebruik ervan bij dieren onder druk te staan.

Door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) werden criteria ontwikkeld om antibiotica te kunnen indelen volgens hun belang voor de volksgezondheid. Dit om het voorzichtig gebruik van antibiotica te verzekeren in de dier- en humane geneeskunde. De WHO bracht in mei 2019 haar 6de revisie uit van de “Critically Important Antimicrobials for Human Medicine”.

Vervuiling door bepaalde geneesmiddelen in het milieu wordt als een groeiend probleem gezien, vooral met betrekking tot antimicrobiële resistentie. Residuen van farmaceutische producten kunnen in het leefmilieu terechtkomen bij de productie, het gebruik en de verwijdering ervan. De Europese Unie heeft daarom duidelijke doelstellingen geformuleerd die de strategische aanpak van dit probleem vorm moeten geven.

Gezien schimmels typisch biologische agentia zijn die zich in de omgeving bevinden en zij bij zowel mens als dier een impact de gezondheid kunnen uitoefenen, vereist deze thematiek bij uitstek een ‘One Health’-aanpak. Hoewel resistentie voornamelijk bij bacteriën gekend is, is waakzaamheid eveneens geboden bij de opkomst van resistentie bij schimmels.

Begin 2019 ging het grootschalige DISARM (Disseminating Innovative Solutions for Antibiotic Resistance Management) project van start onder leiding van het Instituut voor Landbouw, visserij en voedingsonderzoek (ILVO) van start. Vijftien partners uit 19 verschillende landen zijn hierin betrokken en zullen samen werken aan de ontwikkeling van de nodige tools en kennis om de vermindering van antibioticagebruik in de praktijk te realiseren.

Het onverantwoord gebruik van antibiotica bij mens en dier maakt bacteriën steeds sneller resistent. Dit heeft overlijdens, meer ziekenhuisopnames en een langere ziekteduur tot gevolg. In België ligt het antibioticagebruik in de ambulante sector (met vooral de huisartsen als voorschrijvers), in de woonzorgcentra en in de veeteelt hoger dan het Europese gemiddelde. Op vraag van de FOD Volksgezondheid onderzocht het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) de oorzaken hiervan, en formuleerde het 21 aanbevelingen om de situatie te verbeteren.

Omdat bioveiligheid dé sleutel vormt bij de preventie van dierziekten op rundveebedrijven, gaat DGZ vanaf 14 maart 2019 van start met de tweede Bioveiligheid Award. Ook deze keer wil DGZ vleesvee-, melkvee- en vleeskalverhouders die op een innovatieve en/of creatieve manier investeren in een bioveilig bedrijf in de kijker zetten. Alle veehouders die nu al een aantal maatregelen genomen hebben en in de toekomst van plan zijn om verdere stappen te zetten, kunnen zich inschrijven op www.mijnmaniervanwerken.be en maken zo kans op de DGZ Bioveiligheid Award.

Begin 2017 lanceerde ARSIA het project « Altibiotique » om veehouders te begeleiden met de start van een verantwoord antibioticabeleid. Hiertoe werden informatievergaderingen, beroepsopleidingen en individuele begeleidingsmaatregelen voorgesteld aan hoofdzakelijk de rundveesector, maar ook de kleine herkauwerssector (schapen en geiten) werden geïnformeerd. Het aantal deelnemers is veelzeggend: veehouders zijn erg gemotiveerd om de problematiek van antibioticaresistentie aan te pakken. Maar dat was natuurlijk niet in twijfel te trekken!

Het 18de jaarlijkse rapport over het gebruik van antibiotica bij mensen (Norm) en bij dieren (Norm-Vet) in Noorwegen in 2017 is zojuist verschenen. Het toont een algemene daling in gebruik van veterinaire antibiotica (-4,5% in vergelijking met 2016 en -10% in vergelijking met 2013). Bij gezelschapsdieren (uitgezonderd paarden) bedraagt het totale gebruik 359 kg werkzame stof in 2017 (waarvan 250 kg amoxicilline / clavulaanzuur en 7 kg fluoroquinolonen).

Het FAVV, het FAGG, de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu en AMCRA zijn verheugd over het onderzoek van KCE (Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg) over het antibioticagebruik in België, waarvan de conclusies aantonen dat de strategie die op federaal niveau werd gedefinieerd en de acties van de veterinaire sector op het terrein lonen: het antibioticagebruik verminderen en de antibioticaresistentie tegengaan.

“Heeft mijn hond geen antibiotica nodig?”; “De vorige keer hebben die pilletjes heel goed geholpen. Kunt u dat opnieuw geven?”; “Ik denk dat mijn kat het best antibiotica kan krijgen!”. Dierenartsen kunnen tijdens het consult nogal wat druk ervaren van de eigenaar van hond of kat om antibiotica te gebruiken bij de behandeling van hun zieke viervoeter. Dierenartsen weten nochtans vanuit hun opgebouwde kennis en ervaring het best wanneer antibiotica aangewezen zijn.

Om het formularium voor hond en kat onder vernieuwde aandacht te brengen , werd een handige poster in A1 formaat ontwikkeld. In de poster wordt uitvoerig beschreven wanneer antibiotica geïndiceerd zijn, welke niet-antibacteriële therapieën gebruikt kunnen worden, en worden preventieve maatregelen opgesomd voor de meest voorkomende bacteriële aandoeningen van de huid, het oor, het ademhalings-, spijsverterings- en urogenitaalstelsel en enkele algemene aandoeningen (sepsis, antibacteriële profylaxis, MRSA/MRSP). Verder wordt er aandacht geschonken aan welke de meest voorkomende oorzakelijke ziekteverwekkers zijn en hoe een diagnose kan gesteld worden.

AMCRA heeft een voorbeelddocument ontwikkeld voor een Plan van Aanpak in overleg met een groep van experten. Het is een template die diersoortoverschrijdend is en op eigen initiatief kan worden gebruikt in zijn huidige vorm, of kan worden aangepast naargelang de specifieke noden in een bepaalde sector of op een bepaald bedrijf.

U hoeft zich voortaan niet meer te registreren of aan te melden om toegang te krijgen tot het e-formularium! Dit betekent geen gebruikersnamen en paswoorden meer en dus rechtstreekse toegang tot de indicaties waarvoor 1ste, 2de en 3de keuzemiddelen werden opgenomen per diersoort.