In januari worden vier infosessies georganiseerd in vier verschillende locaties in Vlaanderen om dierenartsen en veehouders te begeleiden in het gebruik van nieuwe tools en in te zetten op preventie. De roadshows worden georganiseerd door AMCRA, het FAVV, het FAGG en het Departement Landbouw en Visserij.

Op 19 juni 2019 vond het jaarlijkse communicatiemoment plaats van AMCRA, het FAVV, het FAGG en de FOD Volksgezondheid, waarin een update werd gegeven over de gebruiks- en resistentieresultaten voor 2018.

Om de belangrijkste resultaten en boodschappen van die dag te belichten, werd een videocompilatie gemaakt van de verschillende presentaties. Het jaar 2020 is hét laatste jaar waarin inspanningen kunnen geleverd worden om de totale reductiedoelstelling van – 50% antibioticumgebruik ten opzichte van 2011 te kunnen bereiken. Om alle betrokkenen te herinneren aan de laatst bekende cijfers, kunt u nu nog eens alle resultaten op een rijtje herbekijken.

AMCRA lanceerde vorige maand een advies met aanbevelingen voor het gebruik van humaan vergunde antibiotica bij dieren. Het gebruik van deze humaan vergunde antibiotica zou, aldus het advies, enkel mogelijk mogen zijn wanneer aan specifieke voorwaarden voldaan is. De nieuwe Europese Verordening 2019/6 over geneesmiddelen voor diergeneeskundig gebruik heeft diverse maatregelen voorgesteld om voorzichtig gebruik van antibiotica te garanderen. Eén van de maatregelen voorziet nu ook dat bepaalde antibiotica enkel zouden mogen gebruikt worden voor de behandeling van specifieke bacteriële infecties bij mensen. Om meer informatie in te winnen over cascadegebruik van (exclusief humaan vergunde) antibiotica bij dieren nodigt de ‘Committee of Veterinary Medicinal Products’ (CVMP) van de Europese Commissie alle betrokkenen uit om informatie te verschaffen over dit gebruik via een online in te vullen formulier!

Tussen 5 en 7 oktober 2020 wordt in Amsterdam de 5de internationale conferentie over ‘Responsible Use of Antibiotics in Animals’ gehouden!

In het voorjaar van 2020 kunt u AMCRA ontmoeten op diverse locaties in het land: roadshows, de Agridagen en het SAVAB Flanders congres ‘Deep skin’…

In samenwerking met de ‘Service Universitaire de Protection et d'Hygiène du Travail (SUPHT)’ wordt door de ‘Cellule Facultaire de Biosécurité (CFB)’ van de Faculteit diergeneeskunde van Luik (ULiège) de 8ste Biosecurity Day georganiseerd op dinsdag 28 januari 2020. Een Noord-Amerikaanse spreker zal ons die dag te woord staan, waardoor zowel de ochtendconferentie als de namiddagworkshop in het Engels worden gehouden. De editie voor 2020 draait rond ‘bioveiligheid op het terrein’!

Europa keurde een nieuwe verordening rond diergeneesmiddelen en gemedicineerde diervoeders goed. Wat dit inhoudt en wat er concreet verandert voor de industrie en dierenarts werden voorgesteld tijdens een symposium, georganiseerd door het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG), op dinsdag 19 november te Brussel.

Dierenartsen werden tijdens de namiddagsessie geïnformeerd over beslissingen genomen op Europees niveau en wat dit concreet kan betekenen voor de Belgische wetgeving.

Mastitis behoort op heden tot de 3 belangrijkste oorzaken van het voortijdig afvoeren van melkkoeien. Deze hoofdzakelijk door bacteriën veroorzaakte infectie leidt dan ook vaak tot stress en frustratie bij de melkveehouder. Bovendien wordt mastitis geassocieerd met verminderde eetlust, een verminderd dierenwelzijn en een verhoogd antibioticagebruik. In dit artikel wordt gefocust op het ‘strategisch behandelen’ van milde klinische mastitisgevallen, waardoor het totale antibioticagebruik bij melkvee kan dalen.

In de natuur wordt een jong van een wild zwijn gespeend op een leeftijd van 3 tot 4 maanden en dit op een geleidelijke manier. In onze gedomesticeerde varkenshouderij ligt de speenleeftijd veel lager en wordt er meestal ook abrupt gespeend. Dit heeft heel wat gevolgen voor de gezondheid van de big en haar latere prestaties als vleesvarken. De speenleeftijd speelt immers een belangrijke rol in de robuustheid en weerbaarheid van de big. Een latere speenleeftijd kan er ook toe bijdragen dat er minder noodzaak is om de big met antibiotica te behandelen.

Het gebruik van humaan vergunde antibiotica bij niet-voedselproducerende dieren is mogelijk via de toepassing van het cascadesysteem, indien geen ander diergeneeskundig middel in België is vergund voor de behandeling van de bacteriële infectie bij de betrokken diersoort of een andere diersoort. AMCRA heeft aanbevelingen geformuleerd die ertoe moeten leiden dat het gebruik van deze humaan vergunde antibiotica enkel kan wanneer aan specifieke voorwaarden voldaan is. Hierdoor moet onverantwoord gebruik bij dieren vermeden worden. In het advies worden ook aanbevelingen geformuleerd over de registratie en de controle op het gebruik van humaan vergunde antibiotica bij dieren.

Van 18 tot 24 november 2019 is het de internationale week van de sensibilisering voor verstandig gebruik van antibiotica. Niet alleen bij mensen, maar ook bij dieren. Het antibioticagebruik in de diergeneeskunde daalde de voorbije jaren fors, maar de strijd is nog niet gestreden.

Minder antibiotica gebruiken is absoluut noodzakelijk. Alleen zo kunnen we de resistentie voor antibiotica verder doen dalen en de gezondheid van mens en dier veiligstellen.

Bacteriële cystitis is een veelvoorkomende oorzaak van klinisch zieke honden en katten. Recent werden nieuwe richtlijnen gepubliceerd over hoe te handelen bij vermoeden van een bacteriële urineweginfectie bij de hond of kat. Deze richtlijnen werden door de ‘International Society for Companion Animals’ gepubliceerd en vormen een herziening en aanvulling op vorige richtlijnen uit 2011. AMCRA heeft op basis van deze vernieuwde aanbevelingen de richtlijnen in het formularium – www.e-formularium.be – aangepast.

Ook pluimvee- en vleeskalverdierenartsen krijgen nu inzicht in hun gebruik-, voorschrijf- en verschaffingsgedrag van antibiotica op veehouderijen. Dit is mogelijk dankzij de benchmarkrapporten voor dierenartsen, die beschikbaar zijn op het Sanitel-Med platform. Varkensdierenartsen ontvingen reeds eerder zo’n benchmarkrapport. Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) voorziet deze rapporten omwille van de essentiële rol van de dierenarts in het gebruik van antibiotica op de bedrijven.

De data-analyse eenheid van AMCRA heeft op basis van de registraties van het antibioticagebruik per diersoort in Sanitel-Med een nieuwe barometer ontwikkeld. Hierdoor worden een aantal tendensen zichtbaar m.b.t. het jaarlijks totaal AB gebruik dat per diersoort geregistreerd werd in SANITEL-MED, uitgedrukt in aantal ton, steeds opschuivend met een kwartaal (‘rollend kwartaal’). De figuren spreken over negen volledige kwartalen, van het tweede kwartaal van 2017 (’17-Q2) t.e.m. het tweede kwartaal van 2019 (’19-Q2). Er worden verder vier veterinair belangrijke antimicrobiële families uitgelicht, nl. de polymyxines (colistine), zink oxide premix bij varkens en de twee families met een rode AMCRA kleurcode, namelijk de fluoroquinolones en de 3e en 4e generatie cefalosporines. Om een idee te geven van het aandeel dat wordt gedekt door SANITEL-MED in het totale veterinaire AB gebruik, staat in elke figuur ter referentie het aantal ton of kg dat in 2018 volgens de BelVet-Sac data werd verkocht in België.

Het Europees geneesmiddelenagentschap (EMA) heeft de cijfers van antibiotica, verkocht in 2017 in de diergeneeskunde, gepubliceerd voor België en alle andere Europese Unie landen. Hierdoor kan een trend gemaakt worden over het gebruik gedurende de laatste 8 jaar van rapportering (2010 tot 2017). Data worden weergegeven in het European Surveillance of Veterinary Antimicrobial Consumption (ESVAC) rapport.

De betrokken overheden, FAVV en FAGG riepen begin deze maand op om de kritisch belangrijke antibiotica met dezelfde voorzichtigheid te gebruiken zoals vóór de vernietiging van de artikelen 65 tot en met 70 en bijlage IV van het koninklijk besluit van 21 juli 2016. De vernietiging door de Raad van State is tijdelijk en gebeurde omdat België de beperking van het gebruik van vergunde geneesmiddelen niet gemeld heeft aan de Europese Unie.

Dit advies wil het antibioticagebruik in de reisduivensector en geassocieerde risico’s voor dier en mens beschrijven en onder de aandacht brengen. Maatregelen voor een meer verantwoord antibioticagebruik bij reisduiven worden aanvullend besproken. Met dit advies wenst AMCRA te benadrukken dat een verantwoord antibioticagebruik bij alle dieren moet nagestreefd worden.

Door het M-team en de Onderzoekseenheid Mastitis en Melkkwaliteit van de Universiteit Gent* werd de Selectieve Droogzettherapie (SDZT) tool ontwikkeld. Deze tool moet melkveehouders samen met hun dierenarts toelaten om na te gaan of hun melkveebedrijf voldoet aan de voorwaarden om te starten met selectief droogzetten. Vervolgens kunnen ze koeien identificeren die zonder antibiotica kunnen worden drooggezet dankzij een zorgvuldig opgemaakt stappenplan.

Diergezondheidszorg (DGZ) Vlaanderen heeft de resultaten van de antibiogrammen die in 2018 uitgevoerd werden, publiek gemaakt. Deze antibiogrammen werden gemaakt op vraag van de dierenarts en veehouder om de gevoeligheid van pathogene bacteriën, geïsoleerd uit veldstalen, na te gaan tegen een resem van diergeneeskundig gebruikte antibioticaklassen.

In 2018 wordt de grootste reductie in het gebruik van antibiotica in de diergeneeskunde verwezenlijkt sinds 2011.

De raad van bestuur van de ‘Belgian Feed Association’ (BFA) heeft beslist om een nieuwe maatregel toe te voegen aan haar antibioticabeleid. BFA adviseert en roept de leden mengvoederfabrikanten op om vanaf 1 mei 2019 geen PROMYCINE meer in te mengen bij de productie van gemedicineerde voeders. Promycine is in België momenteel het enige vergunde product dat colistine bevat. Colistine is bij voedselproducerende dieren het enige gebruikte antibioticum dat tot de antibioticaklasse van de polymyxines behoort. Polymyxines werden in 2017 door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) geclassificeerd als ‘kritisch belangrijke antibiotica met hoogste prioriteit voor de humane gezondheid’. Hierdoor komt het gebruik ervan bij dieren onder druk te staan.

Door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) werden criteria ontwikkeld om antibiotica te kunnen indelen volgens hun belang voor de volksgezondheid. Dit om het voorzichtig gebruik van antibiotica te verzekeren in de dier- en humane geneeskunde. De WHO bracht in mei 2019 haar 6de revisie uit van de “Critically Important Antimicrobials for Human Medicine”.

Vervuiling door bepaalde geneesmiddelen in het milieu wordt als een groeiend probleem gezien, vooral met betrekking tot antimicrobiële resistentie. Residuen van farmaceutische producten kunnen in het leefmilieu terechtkomen bij de productie, het gebruik en de verwijdering ervan. De Europese Unie heeft daarom duidelijke doelstellingen geformuleerd die de strategische aanpak van dit probleem vorm moeten geven.

Gezien schimmels typisch biologische agentia zijn die zich in de omgeving bevinden en zij bij zowel mens als dier een impact de gezondheid kunnen uitoefenen, vereist deze thematiek bij uitstek een ‘One Health’-aanpak. Hoewel resistentie voornamelijk bij bacteriën gekend is, is waakzaamheid eveneens geboden bij de opkomst van resistentie bij schimmels.

Begin 2019 ging het grootschalige DISARM (Disseminating Innovative Solutions for Antibiotic Resistance Management) project van start onder leiding van het Instituut voor Landbouw, visserij en voedingsonderzoek (ILVO) van start. Vijftien partners uit 19 verschillende landen zijn hierin betrokken en zullen samen werken aan de ontwikkeling van de nodige tools en kennis om de vermindering van antibioticagebruik in de praktijk te realiseren.

Omdat bioveiligheid dé sleutel vormt bij de preventie van dierziekten op rundveebedrijven, gaat DGZ vanaf 14 maart 2019 van start met de tweede Bioveiligheid Award. Ook deze keer wil DGZ vleesvee-, melkvee- en vleeskalverhouders die op een innovatieve en/of creatieve manier investeren in een bioveilig bedrijf in de kijker zetten. Alle veehouders die nu al een aantal maatregelen genomen hebben en in de toekomst van plan zijn om verdere stappen te zetten, kunnen zich inschrijven op www.mijnmaniervanwerken.be en maken zo kans op de DGZ Bioveiligheid Award.

Begin 2017 lanceerde ARSIA het project « Altibiotique » om veehouders te begeleiden met de start van een verantwoord antibioticabeleid. Hiertoe werden informatievergaderingen, beroepsopleidingen en individuele begeleidingsmaatregelen voorgesteld aan hoofdzakelijk de rundveesector, maar ook de kleine herkauwerssector (schapen en geiten) werden geïnformeerd. Het aantal deelnemers is veelzeggend: veehouders zijn erg gemotiveerd om de problematiek van antibioticaresistentie aan te pakken. Maar dat was natuurlijk niet in twijfel te trekken!

“Heeft mijn hond geen antibiotica nodig?”; “De vorige keer hebben die pilletjes heel goed geholpen. Kunt u dat opnieuw geven?”; “Ik denk dat mijn kat het best antibiotica kan krijgen!”. Dierenartsen kunnen tijdens het consult nogal wat druk ervaren van de eigenaar van hond of kat om antibiotica te gebruiken bij de behandeling van hun zieke viervoeter. Dierenartsen weten nochtans vanuit hun opgebouwde kennis en ervaring het best wanneer antibiotica aangewezen zijn.

Om het formularium voor hond en kat onder vernieuwde aandacht te brengen , werd een handige poster in A1 formaat ontwikkeld. In de poster wordt uitvoerig beschreven wanneer antibiotica geïndiceerd zijn, welke niet-antibacteriële therapieën gebruikt kunnen worden, en worden preventieve maatregelen opgesomd voor de meest voorkomende bacteriële aandoeningen van de huid, het oor, het ademhalings-, spijsverterings- en urogenitaalstelsel en enkele algemene aandoeningen (sepsis, antibacteriële profylaxis, MRSA/MRSP). Verder wordt er aandacht geschonken aan welke de meest voorkomende oorzakelijke ziekteverwekkers zijn en hoe een diagnose kan gesteld worden.