AMCRA VISIE 2020 is een ambitieus, maar realistisch plan voor het antibioticumbeleid bij dieren tot en met 2020.
Het plan moet leiden tot een rationeel antibioticumgebruik bij alle dieren om een verdere toename en verspreiding van antibioticumresistentie te verhinderen en dus de dier- en volksgezondheid in de toekomst te vrijwaren.
Het plan werd ontwikkeld in 2014 door de leden van AMCRA, als visietekst over het antibioticabeleid bij dieren in België.
AMCRA visie 2020 legt 3 reductiedoelstellingen vast met 2011 als referentiejaar.
Het plan moet leiden tot een rationeel antibioticumgebruik bij alle dieren om een verdere toename en verspreiding van antibioticumresistentie te verhinderen en dus de dier- en volksgezondheid in de toekomst te vrijwaren.
Het plan werd ontwikkeld in 2014 door de leden van AMCRA, als visietekst over het antibioticabeleid bij dieren in België.
AMCRA visie 2020 legt 3 reductiedoelstellingen vast met 2011 als referentiejaar.
Drie doelstellingen
50% minder antibioticagebuik tegen 2020 -
Doelstelling I
75% minder gebruik van de meest kritisch belangrijke antibiotica tegen 2020 - Doelstelling II
50% minder gebruik van de met antibiotica gemedicineerde voeders tegen 2017 - Doelstelling III
Zeven actiepunten
Om deze doelstellingen te kunnen behalen, werden ook 7 operationele doelstellingen vastgelegd in AMCRA visie 2020.
Visie 2020 legt zo de krijtlijnen vast van het beleid met betrekking tot antibioticumgebruik en -resistentie bij dieren in België.
Visie 2020 legt zo de krijtlijnen vast van het beleid met betrekking tot antibioticumgebruik en -resistentie bij dieren in België.
Registratie van het antibioticagebruik op het niveau van de individuele veehouderij is essentieel om te weten hoeveel antibiotica waar en door wie worden gebruikt. Om de reductiedoelstellingen te halen, streefde AMCRA naar de ontwikkeling van een nationale data collectie systeem tegen 2016
Het fagg ontwikkelde met ondersteuning van het FAVV het datacollectiesysteem ‘Sanitel-Med’. De registratie van het gebruik van antibiotica is verplicht voor vleeskalveren, varkens, vleeskippen en leghennen sinds 27 februari 2017. De melkvee- en vleesveesector kunnen vrijwillig gebruik maken van het systeem. De overheid wil het antibioticagebruik in de diergeneeskunde rapporteren naar verschillende nationale en Europese instanties. Hiermee wil men tegemoet komen aan de aanbevelingen van ESVAC en de richtlijnen van de Europese Commissie.
In het datacollectiesysteem ‘AB Register’ wordt sinds 2014 het gebruik van antibiotica en met antibiotica gemedicineerde voeders in de varkenssector geregistreerd voor Certus-Bedrijven. Momenteel is AB Register beschikbaar voor eigen leden, voor leden van CodiplanPLUS Varken en Colruyt en voor elke vrijwillige deelname. De pluimveesector is via Belplume aangesloten bij AB Register sinds 15 mei 2017.
Ook IKM Vlaanderen is sinds 1 oktober 2018 aangesloten bij AB Register om een antibioticaregistratie op melkveebedrijven te verwezenlijken.
In Wallonië heeft ARSIA in samenwerking met AWE het initiatief genomen om het ‘Bigame’ systeem te ontwikkelen. Dit systeem registreert het antibioticagebruik op het niveau van de veehouderij voor de Waalse rundveesector. Ook QFL draagt zijn leden op om bij Bigame aan te sluiten.
De analyse van de antibioticagebruiksgegevens, verzameld door AB Register, Bigame en Sanitel-Med, wordt verzorgd door de ‘eenheid data-analyse antibioticagebruik van AMCRA’, die in mei 2014 hiertoe werd opgericht.
Deze eenheid ondersteunt ook de kwaliteitscontrole van de aangeleverde data en de inhoudelijke uitwerking van de rapportering op niveau van veehouders en verschaffers.
In het datacollectiesysteem ‘AB Register’ wordt sinds 2014 het gebruik van antibiotica en met antibiotica gemedicineerde voeders in de varkenssector geregistreerd voor Certus-Bedrijven. Momenteel is AB Register beschikbaar voor eigen leden, voor leden van CodiplanPLUS Varken en Colruyt en voor elke vrijwillige deelname. De pluimveesector is via Belplume aangesloten bij AB Register sinds 15 mei 2017.
Ook IKM Vlaanderen is sinds 1 oktober 2018 aangesloten bij AB Register om een antibioticaregistratie op melkveebedrijven te verwezenlijken.
In Wallonië heeft ARSIA in samenwerking met AWE het initiatief genomen om het ‘Bigame’ systeem te ontwikkelen. Dit systeem registreert het antibioticagebruik op het niveau van de veehouderij voor de Waalse rundveesector. Ook QFL draagt zijn leden op om bij Bigame aan te sluiten.
De analyse van de antibioticagebruiksgegevens, verzameld door AB Register, Bigame en Sanitel-Med, wordt verzorgd door de ‘eenheid data-analyse antibioticagebruik van AMCRA’, die in mei 2014 hiertoe werd opgericht.
Deze eenheid ondersteunt ook de kwaliteitscontrole van de aangeleverde data en de inhoudelijke uitwerking van de rapportering op niveau van veehouders en verschaffers.
Voorstellen voor corrigerende maatregelen op bedrijfsniveau kunnen in belangrijke mate bijdragen tot een verminderd gebruik van antibiotica
De bedrijfs(begeleidende) dierenarts zal in samenwerking met de veehouder een bedrijfsgezondheidsplan maken voor de actuele situatie en noden van het individuele bedrijf. Mogelijke verbeterpunten situeren zich in management, huisvesting, bioveiligheid, hygiëne, vaccinatiestatus, voeding … Ook het intensifiëren van diagnostiek, het opbouwen van een diagnose geschiedenis per bedrijf en het opstellen van een preventie- en behandelschema per diagnose is hiervan een belangrijk onderdeel.
Essentieel is dat er doelstellingen worden vooropgesteld en dat er via periodieke evaluatie evoluties opgevolgd kunnen worden en waar nodig aanpassingen van het plan of doelstellingen mogelijk zijn. Een generiek BGP-prototype werd voor Vlaanderen ontwikkeld door DGZ i.s.m. de faculteit diergeneeskunde van de Universiteit Gent en gefinancierd door het Sanitair Fonds, en voor Wallonië door ARSIA. Deze applicatie is ontwikkeld om het de dierenarts eenvoudiger te maken bevindingen en actiepunten op te volgen en dit vervolgens als een geprinte samenvatting achter te laten bij de veehouder.
Het plan van aanpak stelt acties voor om ziekteproblemen op het bedrijf aan te pakken. Na het stellen van een diagnose door de dierenarts stelt deze een therapie in die rekening houdt met een rationeel antibioticagebruik en de therapiekeuze maakt volgens de richtlijnen van het AMCRA fomularium. Om de infectie tegen te houden (spreiding in of buiten het bedrijf) worden ook bioveligheidsmaatregelen genomen. Er wordt vervolgens ook gezocht naar een preventieve aanpak om het antibioticagebruik te reduceren. Dit plan van aanpak kan worden geïntegreerd in het BGP.
AMCRA heeft een voorbeelddocument ontwikkeld voor een Plan van Aanpak in overleg met een groep experten.
Essentieel is dat er doelstellingen worden vooropgesteld en dat er via periodieke evaluatie evoluties opgevolgd kunnen worden en waar nodig aanpassingen van het plan of doelstellingen mogelijk zijn. Een generiek BGP-prototype werd voor Vlaanderen ontwikkeld door DGZ i.s.m. de faculteit diergeneeskunde van de Universiteit Gent en gefinancierd door het Sanitair Fonds, en voor Wallonië door ARSIA. Deze applicatie is ontwikkeld om het de dierenarts eenvoudiger te maken bevindingen en actiepunten op te volgen en dit vervolgens als een geprinte samenvatting achter te laten bij de veehouder.
Het plan van aanpak stelt acties voor om ziekteproblemen op het bedrijf aan te pakken. Na het stellen van een diagnose door de dierenarts stelt deze een therapie in die rekening houdt met een rationeel antibioticagebruik en de therapiekeuze maakt volgens de richtlijnen van het AMCRA fomularium. Om de infectie tegen te houden (spreiding in of buiten het bedrijf) worden ook bioveligheidsmaatregelen genomen. Er wordt vervolgens ook gezocht naar een preventieve aanpak om het antibioticagebruik te reduceren. Dit plan van aanpak kan worden geïntegreerd in het BGP.
AMCRA heeft een voorbeelddocument ontwikkeld voor een Plan van Aanpak in overleg met een groep experten.
Benchmarking draagt in belangrijke mate bij tot de sensibilisatie van de sectoren om deze te begeleiden naar een lager antibioticagebruik
Er bestaan verschillende methoden om het AB-gebruik op een veebedrijf te berekenen. In België hebben de overheid en de sectorpartners gekozen voor de BD100 die het aantal behandeldagen op 100 dagen of, anders gezegd, het percentage behandeldagen uitdrukt.
Het antibioticagebruik wordt voor ieder bedrijf op een gestandaardiseerde manier berekend, waardoor bedrijven op een correcte manier met elkaar kunnen vergeleken of gebenchmarkt worden! Gebruikers kunnen worden gebenchmarkt door het percentiel te bepalen van de gemiddelde BD100 per bedrijf en diercategorie voor de globale verdeling van alle gemiddelde BD100 voor de betreffende diercategorie.
Er kan ook gebenchmarkt worden voor de kleurcodes (gele, oranje of rode kleurcode) die antibiotica toegekend krijgen.
Ook dierenartsenzullen in hun voorschrijf-, toedienings- of verschaffingsgedrag gebenchmarkt worden.
Afhankelijk van de zone (actie-, signalerings- en veilige zone) waarin een bedrijf zich bevindt, kunnen maatregelengenomen worden om te streven naar een verminderd gebruik of het veilige gebruik te bestendigen.
U kunt hier meer informatie vinden over de analyse van het antibioticagebruik
Het antibioticagebruik wordt voor ieder bedrijf op een gestandaardiseerde manier berekend, waardoor bedrijven op een correcte manier met elkaar kunnen vergeleken of gebenchmarkt worden! Gebruikers kunnen worden gebenchmarkt door het percentiel te bepalen van de gemiddelde BD100 per bedrijf en diercategorie voor de globale verdeling van alle gemiddelde BD100 voor de betreffende diercategorie.
Er kan ook gebenchmarkt worden voor de kleurcodes (gele, oranje of rode kleurcode) die antibiotica toegekend krijgen.
Ook dierenartsenzullen in hun voorschrijf-, toedienings- of verschaffingsgedrag gebenchmarkt worden.
Afhankelijk van de zone (actie-, signalerings- en veilige zone) waarin een bedrijf zich bevindt, kunnen maatregelengenomen worden om te streven naar een verminderd gebruik of het veilige gebruik te bestendigen.
U kunt hier meer informatie vinden over de analyse van het antibioticagebruik
Promoten van het nut en gebruik van alternatieven voor antibiotica, bijvoorbeeld van vaccins
Geen enkel antibioticum zou nog een preventieve indicatie mogen bevatten.
Preventief antibioticagebruik is elk gebruik ervan bij klinisch gezonde dieren waar geen diagnose werd gesteld van klinische infectie. Metafylactisch antibioticagebruik is elk gebruik ervan voor de controle van spreiding van een klinisch vastgestelde infectie binnen een groep dieren (WHO, 2017).
Voor de producten waar wel nog een preventieve indicatie vermeld staat, zou de bijsluiter op korte termijn moeten aangepast worden. Hiertoe is een pan-Europees initiatief aangewezen opdat deze aanpassingen in alle Europese landen zouden gebeuren en omdat heel wat registraties reeds op Europees niveau worden beheerd.
De farmaceutische industrie zal ook geen marketing voeren rond het preventief inzetten van antibiotica. Ter preventie van het gebruik van antibiotica kunnen alternatieven, zoals bijvoorbeeld vaccins en een goede hygiëne en bioveiligheid op het bedrijf, aangewend worden. Preventieve maatregelen komen ook uitgebreid aan bod in de richtlijnen voor de dierenarts in een goed gebruik van antibiotica (e-formularium).
Het nut en het gebruik van vaccins, gebaseerd op een goede onderliggende diagnostiek, kan worden gepromoot, net zoals het gebruik van alle niet-antibiotica. Daartoe zou het toegelaten moeten worden dat de farmaceutische industrie voor niet-antibiotica merkspecifieke informatie kan geven rechtstreeks naar de verantwoordelijke van dieren. Het Europees beleid inzake de harmonisatie van de registratie en beschikbaarheid van geneesmiddelen in de verschillende lidstaten moet verder worden doorgevoerd teneinde de beschikbaarheid van geregistreerde diergeneesmiddelen te verhogen, voornamelijk voor ‘minor use’ - ‘minor species’.
Preventief antibioticagebruik is elk gebruik ervan bij klinisch gezonde dieren waar geen diagnose werd gesteld van klinische infectie. Metafylactisch antibioticagebruik is elk gebruik ervan voor de controle van spreiding van een klinisch vastgestelde infectie binnen een groep dieren (WHO, 2017).
Voor de producten waar wel nog een preventieve indicatie vermeld staat, zou de bijsluiter op korte termijn moeten aangepast worden. Hiertoe is een pan-Europees initiatief aangewezen opdat deze aanpassingen in alle Europese landen zouden gebeuren en omdat heel wat registraties reeds op Europees niveau worden beheerd.
De farmaceutische industrie zal ook geen marketing voeren rond het preventief inzetten van antibiotica. Ter preventie van het gebruik van antibiotica kunnen alternatieven, zoals bijvoorbeeld vaccins en een goede hygiëne en bioveiligheid op het bedrijf, aangewend worden. Preventieve maatregelen komen ook uitgebreid aan bod in de richtlijnen voor de dierenarts in een goed gebruik van antibiotica (e-formularium).
Het nut en het gebruik van vaccins, gebaseerd op een goede onderliggende diagnostiek, kan worden gepromoot, net zoals het gebruik van alle niet-antibiotica. Daartoe zou het toegelaten moeten worden dat de farmaceutische industrie voor niet-antibiotica merkspecifieke informatie kan geven rechtstreeks naar de verantwoordelijke van dieren. Het Europees beleid inzake de harmonisatie van de registratie en beschikbaarheid van geneesmiddelen in de verschillende lidstaten moet verder worden doorgevoerd teneinde de beschikbaarheid van geregistreerde diergeneesmiddelen te verhogen, voornamelijk voor ‘minor use’ - ‘minor species’.
Een grote en langdurige sensibilisatiecampagne is noodzakelijk om alle betrokken actoren blijvend te informeren over de noodzaak tot verandering met betrekking tot het antibioticagebruik en de beschikbaarheid van alternatieven
Sensibilisatie en communicatieis één van de hoofdtaken van AMCRA. Hiervoor werden verschillende adviezen en richtlijnen opgesteld die tot een verminderd antibioticagebruik moeten leiden in de diergeneeskunde in België.
AMCRA gaat ook de baan op en geeft roadshows voor dierenartsen en veehoudersom hen te informeren over het antibioticabeleid bij dieren, hoe antibiotica verantwoord te gebruiken en wat mogelijke oplossingen zijn voor een verbeterd management. Indien u meer informatie wenst te hebben over de komende initiatieven, aarzel niet om contact met ons op te nemen via info@amcra.be!
AMCRA zet ook, in samenwerking met Plattelands-tv, een semi-nationale sensibilisatiecampagne op voor de productiedieren- en gezelschapsdierensector.
Alle partners binnen AMCRA werken samen en versterken elkaar om invulling te geven aan deze doelstelling.
Indien u meer informatie wenst te hebben over de komende initiatieven, aarzel niet om contact met ons op te nemen via info@amcra.be!
AMCRA gaat ook de baan op en geeft roadshows voor dierenartsen en veehoudersom hen te informeren over het antibioticabeleid bij dieren, hoe antibiotica verantwoord te gebruiken en wat mogelijke oplossingen zijn voor een verbeterd management. Indien u meer informatie wenst te hebben over de komende initiatieven, aarzel niet om contact met ons op te nemen via info@amcra.be!
AMCRA zet ook, in samenwerking met Plattelands-tv, een semi-nationale sensibilisatiecampagne op voor de productiedieren- en gezelschapsdierensector.
Alle partners binnen AMCRA werken samen en versterken elkaar om invulling te geven aan deze doelstelling.
Indien u meer informatie wenst te hebben over de komende initiatieven, aarzel niet om contact met ons op te nemen via info@amcra.be!
Controle, gepast optreden ten opzichte van overtreders en rapporteren over de resultaten van controle zijn noodzakelijk om het behalen van de reductiedoelstellingen tegen 2020 te ondersteunen
De controlerende overheden kunnen extra controles doorvoeren m.b.t.
De controlerende overheden zullen ook :
-de geneesmiddelenvoorraad aanwezig op het veebedrijf en het geneesmiddelendepot bij dierenartsenop basis van de geldende wetgeving en de aanbevelingen van AMCRA.
-het inzetten van behandelingen in overeenstemming met de vereisten van het Koninklijk Besluit van 21 juli 2016 met betrekking tot de voorwaarden voor gebruik van de kritisch belangrijke antibiotica en zoals geadviseerd in de AMCRA-formularia.
-het correct registreren van het antibioticagebruik in de operationele datacollectiesystemen
-de bezettingsdichtheid. Op veel bedrijven (varkens, pluimvee, kalveren) wordt vastgesteld dat de bezettingsdichtheid te hoog is. Dit heeft zeer negatieve gevolgen voor de diergezondheid en is een risicofactor voor verhoogd antibioticumgebruik.
-de speenleeftijd bij varkens. Op veel varkensbedrijven (in het bijzonder in het 4 weken systeem) worden de biggen gespeend op te jonge leeftijd. De wettelijke norm is 28 dagen tenzij er bijzondere opvang is dan mag het op 21 dagen. De realiteit is dat er veel biggen op 3 weken worden gespeend (21 dagen) maar dat in die cohortes de helft van de dieren (laatstgeboren) eigenlijk nog maar 19 of 20 dagen oud zijn. Dit is tegen alle wetgeving. Bovendien is uit onderzoek gebleken dat een te vroege speenleeftijd een belangrijke verklarende factor is voor een verhoogd antibioticagebruik.
-de bezettingsdichtheid. Op veel bedrijven (varkens, pluimvee, kalveren) wordt vastgesteld dat de bezettingsdichtheid te hoog is. Dit heeft zeer negatieve gevolgen voor de diergezondheid en is een risicofactor voor verhoogd antibioticumgebruik.
-de speenleeftijd bij varkens. Op veel varkensbedrijven (in het bijzonder in het 4 weken systeem) worden de biggen gespeend op te jonge leeftijd. De wettelijke norm is 28 dagen tenzij er bijzondere opvang is dan mag het op 21 dagen. De realiteit is dat er veel biggen op 3 weken worden gespeend (21 dagen) maar dat in die cohortes de helft van de dieren (laatstgeboren) eigenlijk nog maar 19 of 20 dagen oud zijn. Dit is tegen alle wetgeving. Bovendien is uit onderzoek gebleken dat een te vroege speenleeftijd een belangrijke verklarende factor is voor een verhoogd antibioticagebruik.
De controlerende overheden zullen ook :
-maatregelen treffen bij herhaaldelijke overtredingen
-regelmatig rapporterenover de resultaten van de controles
Monitoring van antibioticaresistentie moet evoluties in de tijd en het eventueel opduiken van nieuwe resistentiepatronen blootleggen. Er moet ook een link voorzien worden met de beschikbare antibioticagebruiksgegevens
Het is van groot belang dat, naast een geïntegreerde aanpak ter hoogte van het gebruik van antibiotica, ook het voorkomen van resistentie zelf gemonitord en gekoppeld wordt aan gegevens inzake antibioticagebruik. Daartoe moeten alle resistentiedata, aanwezig bij bedrijven, overheden, universiteiten, ARSIA/DGZ, laboratoria,… zoveel als mogelijk publiek beschikbaar gemaakt worden opdat deze vervolgens kunnen bijdragen tot de analyse en bekendmaking van de resultaten.
Hiertoe is het eveneens van belang dat gewerkt wordt aan de harmonisatie van de uitvoering, interpretatie en rapportering van gevoeligheidsbepalingen.
Daarnaast moet ook verder geïnvesteerd worden in onderzoek naar alle factoren (antibacteriële en andere) die de selectie en verspreiding van resistentie in de hand werken of kunnen tegengaan, en naar de link tussen gebruik van antibiotica bij dieren en het voorkomen van resistentie bij de mens.
In België wordt het voorkomen van antibioticaresistentie momenteel gemonitord bij verschillende bacteriën afkomstig van verschillende diersoorten en vlees afgeleid van deze dieren.
Hiertoe is het eveneens van belang dat gewerkt wordt aan de harmonisatie van de uitvoering, interpretatie en rapportering van gevoeligheidsbepalingen.
Daarnaast moet ook verder geïnvesteerd worden in onderzoek naar alle factoren (antibacteriële en andere) die de selectie en verspreiding van resistentie in de hand werken of kunnen tegengaan, en naar de link tussen gebruik van antibiotica bij dieren en het voorkomen van resistentie bij de mens.
In België wordt het voorkomen van antibioticaresistentie momenteel gemonitord bij verschillende bacteriën afkomstig van verschillende diersoorten en vlees afgeleid van deze dieren.
VAN AUTO-REGULATIE NAAR CO-REGULATIE
AMCRA Visie 2020 werd opgenomen en verder uitgewerkt in 2016 in het Convenant tussen de Federale Overheid en alle betrokken sectorpartners betreffende de vermindering van het gebruik van antibiotica in de dierlijke sector.
Om deze samenwerking, die haar doeltreffendheid heeft bewezen, voort te zetten, is een “tweede Convenant” voor de periode 2021-2024 ondertekend met de verschillende actoren die, samen met de overheid, zich verbinden nieuwe reductiedoelstellingen te bereiken en tegelijk een laag gebruik te behouden voor de kritieke antibiotica.
