Varken

In de Barometer worden de gebruiksresultaten ook in het kader van de ‘reductiepaden’ (=grenswaarden voor het aantal behandeldagen op 100, oftewel BD₁₀₀, op bedrijfsniveau) opgevolgd voor de varkens-, vleeskippen- en vleeskalverensector. 

Met de publicatie op 31 juli 2023 van het gewijzigde koninklijk besluit van 21 juli 2016 betreffende de voorwaarden voor het gebruik van geneesmiddelen door dierenartsen en door de verantwoordelijken van de dieren, werd vanaf 10 augustus 2023 de verplichte dataverzameling in Sanitel-Med uitgebreid naar andere voedselproducerende dieren, namelijk alle runderen en alle categorieën pluimvee van de soorten kip en kalkoen. Om te voldoen aan EU-verordening 2019/6, die voorziet in de verzameling van gegevens en de rapportage over de verkoop en het gebruik van antibiotica voor dieren, zal in de toekomst het verzamelen van gebruiksgegevens geleidelijk worden uitgebreid naar alle voedselproducerende dieren en paarden alsook gezelschapsdieren.

In deze Barometer wordt er enkel bij varkens een duidelijke daling vastgesteld in het totaal aantal ton gebruikte antibiotica ten opzichte van het voorgaande kwartaal (-1,3 ton). Bij vleeskalveren daalde het totaal gebruik lichtjes (-0,1 ton) en bij pluimvee, meer specifiek bij braadkippen, is er weliswaar een lichte, maar toch verdere stijging (+0,2 ton). Deze stijging bij pluimvee doet zich volgens de resultaten van de laatste Barometer, intussen reeds meer dan een jaar voor.

De Barometer toont bovendien dat ook het aantal gebruikte kilogram (fluoro)quinolones voor de vijfde keer (vijf consecutieve kwartalen) steeg bij pluimvee (specifiek bij de braadkippen) en ook bij vleeskalveren. Ten opzichte van een jaar geleden is het gebruik van (fluoro)quinolones bijna verdubbeld bij braadkippen (van 358,4 kg naar 690,5 kg) en meer dan verdubbeld bij vleeskalveren (van 28,3 kg naar 65,7 kg). Deze resultaten zijn zeer verontrustend en vragen een zeer dringende aanpak en efficiënte maatregelen.

De positieve resultaten in de varkenssector zetten zich verder: er wordt opnieuw geen gebruik van 3^de/4^de generatie cefalosporines en (fluoro)quinolones vastgesteld. Aan de hand van deze resultaten kan geconcludeerd worden dat de verkochte volumes van 3^de/4^de generatie cefalosporines (125 kg in 2022) bij diersoorten werden gebruikt waarvoor dierenartsen nog niet in Sanitel-Med registreren (bijvoorbeeld rundvee, honden en katten, paarden, …). Het colistinegebruik blijft verder dalen in varkens en vleeskalveren.

De figuren in het kader van de sectorspecifieke doelstellingen tonen mooie resultaten, maar ook hier vormt de pluimveesector een uitzondering. Voor het eerst sinds meer dan een jaar tonen de diercategorieën varkens hier een stabilisatie van de BD₁₀₀t.o.v. het voorbije kwartaal. Voor vleeskalveren wordt dan weer wel een verdere daling gezien. In de braadkippensector werd gedurende een jaar een toename van de BD₁₀₀ over de volledige benchmarkpopulatie vastgesteld. Met het nieuwe kwartaal erbij stabiliseert deze stijging voor het eerst, behalve bij de 10% hoogste gebruikers. Ook bij de leghennen is er ten opzichte van het voorgaande kwartaal een toename van de gemiddelde BD₁₀₀, behalve bij de grootgebruikers (boven de actiewaarde), die een lichte daling noteren.

Deze Barometer bevat ook de figuren over het totaal aantal ton antibiotica per benchmark-kleurscore voor de drie diersoorten. Bij varkens bijv. zien we dat 15,3 ton van het totale gebruik bij varkens (55,8 ton) zich situeert in de rode kleurzone; dit is de som van het aantal ton over alle bedrijven met een rode diercategorie, specifiek gebruikt in die rode diercategorie(ën). Ook bij vleeskalveren weegt het gebruik van antibiotica bij de rode bedrijven zeer zwaar (2,0 ton) op het totale gebruik in de volledige sector (12,2 ton). Dit onderstreept het belang van een strikte opvolging en begeleiding van de rode bedrijven om het totale gebruik binnen de sector te laten dalen. De laatste figuur toont het totaal aantal ton antibiotica per benchmark-kleurscore voor de verschillende diercategorieën. Bij varkens bijv. illustreert deze figuur dat ongeveer 6,3 ton ofwel 28% van het totaal aantal ton bij gespeende biggen zich in de rode kleurzone bevindt. Deze informatie is een interessante aanvulling op de figuur waar het percentage bedrijven getoond wordt per diercategorie die zich in de groene, gele of rode zone bevindt. Er zijn bijv. slechts 6,2% bedrijven met gespeende biggen die in rode zone zitten. M.a.w. deze bedrijven zijn buitenproportioneel verantwoordelijk voor het AB-gebruik in deze diercategorie.

De Barometer toont het jaarlijks totaal AB gebruik dat per diersoort geregistreerd werd in SANITEL-MED uitgedrukt in aantal ton, steeds opschuivend met een kwartaal (‘rollend kwartaal’). Naast het totaalgebruik worden er ook drie antimicrobiële families uitgelicht die een belangrijke rol spelen in de menselijke geneeskunde en in de diergeneeskunde, nl. de polymyxines (colistine) en de families met een rode AMCRA kleurcode (kritisch belangrijke antibiotica), namelijk de (fluoro)quinolones en de 3^e en 4^e generatie cefalosporines. Om een idee te geven wat het aandeel is van het AB gebruik dat wordt geregistreerd in SANITEL-MED in het totale diergeneeskundige AB gebruik, staat in elke figuur ter referentie het aantal ton of kg dat in 2022 volgens de BelVet-Sac data werd verkocht in België. Deze overzichtscijfers zijn niet genormaliseerd (biomassa). De cijfers in de barometer zijn uitgedrukt in absolute cijfers (ton, kg). Gezien de biomassa per diersoort effectief enige procenten per jaar stijgt of daalt, gelden deze cijfers niet als een referentie van het gebruik bij de verschillende diersoorten. Daarnaast wordt per diersoort en -categorie de evolutie van enkele percentielen getoond, dit geeft de verdeling van de BD₁₀₀ over de bedrijven in de benchmarkgroepen weer. Tot slot wordt ook het percentage bedrijven in de verschillende kleurzones getoond.