Het is duidelijk dat de komst van de antibiotica begin vorige eeuw een hele revolutie betekende in zowel de humane geneeskunde als de diergeneeskunde. Mensen en dieren die voorheen stierven aan wat nu ‘banale’ bacteriële infecties lijken, kunnen efficiënt behandeld worden. Maar bacteriën en andere organismen ontwikkelen ontsnappingssystemen, waarvan de mechanismen steeds meer ontrafeld worden. In de loop van de tijd werd duidelijk dat bacteriën resistentie kunnen ontwikkelen tegen antibiotica en dat er zelfs multi-resistente bacteriesoorten zijn, die ongevoelig zijn voor meerdere soorten antibiotica. Gebruik van antibiotica versnelt de selectie en spreiding van resistente bacteriën. Gelukkig kan resistentie bij bacteriën na verloop van tijd ook opnieuw verminderen, als er minder en duurzamer antibiotica ingezet worden.

In het streven naar een vermindering van de problematiek van antibioticumresistentie kiest de Belgische overheid resoluut voor een “One Health” of “Eén gezondheid”-aanpak en kent de verantwoordelijkheden per sector toe. Dit vanuit het besef dat het gebruik van antibiotica bij mensen, dieren of planten een impact heeft op de mens, het dier en de omgeving, maar dat de engagementen en acties binnen sectoren zelf moeten opgenomen worden. De veehouderij heeft en gebruikt nog altijd veel antibiotica, maar heeft de voorbije jaren ook al belangrijke stappen gezet naar een duurzamer gebruik. Dit blijkt uit de 40% reductie in de diergeneeskunde sinds 2011 op basis van de meest recente verkoopcijfers van antibiotica in België (BelVet-SAC, 2021). De overheid en de sector hebben, ook in het kader van het nationale actieplan, ambitieuze reductiedoelstellingen opgesteld om verder te reduceren richting 2024. In tegenstelling tot wat Bond Beter Leefmilieu in zijn communicatie van 8 juli jl. beweert (Woekerende antibioticaresistentie noopt tot aanpak industriële veehouderij) is de veehouderij niet de enige en belangrijkste bron van antimicrobiële resistentie. In het nationale actieplan wordt dan ook de gezelschapsdierensector betrokken. Intens en direct contact is namelijk een belangrijk kenmerk bij het houden van gezelschapsdieren. Direct contact is de belangrijkste oorzaak van transmisse van (resistente) bacteriën tussen mensen en dieren. Ook heeft wetenschappelijk onderzoek al meermaals aangetoond dat er geen duidelijke link is tussen de grootte van bedrijven en gebruik van antibiotica. Groeibevorderend gebruik van antibiotica is al niet meer toegestaan sinds 2006 en vanaf januari 2022 zal ook elk preventief gebruik niet meer toegestaan worden in Europa. Enkel de dierenarts kan antibiotica voorschrijven, toedienen of verschaffen, en dit in een strikt regulerend kader. Hij moet er samen met de veehouder op toezien dat een goed beheer van de veehouderij door middel van ziektepreventie, het antibioticumgebruik terugdringt tot het strikt noodzakelijke. Dankzij het in kaart brengen van het antibioticumgebruik voor elke individuele veehouderij, worden zowel veehouders als dierenartsen onderling vergeleken en is het op basis van de verzamelde gegevens mogelijk om te streven naar een verminderd antibioticumgebruik.

AMCRA en haar partners pleiten al langer voor een geïntegreerde aanpak met ruimte en budgetten voor onderzoek en ontwikkeling van alternatieven en/of goede praktijken met betrekking tot duurzaam antibioticumgebruik. Laten we gericht aan de slag gaan binnen elke sector om effectief te evolueren naar een menselijke geneeskunde en diergeneeskunde met minder antibioticumgebruik, gestoeld op preventie en oordeelkundig gebruik!